KA LAUH CHIANG IN

0
Khovel omdan leh khua-le-huih hong kikheng zel a, bang chichi hiam in i na kibawl rem tou zel uhi. Huai kibawl rem theihna toh Pathian in i Nu sung ah hon na phankhawm hi.
Kum 2020 apat khawvel pumpi tokbuai Covid-19 in hon vaulauh leh lungziinsak tuk in, tu khang a omlelte’n huchibang a khovel pumpi nawk thil mulkimhuaitak i maituah patna uh hi ngei di’n i gingta hi. A taktak diing leng bang lou hial in khovel hong awl pai guih a, i na theihdan khovel pen hong kikhek danglam dungzui in i ngaihtuahna paidan leng hon kheksak hi. Mihingte’n i maituah ngeilouh hiileng lauhhuai, a damdoi(vaccine) diing muhkhiak hita mahleh, venlam manoh thei tadih lou hi. Damlouhna, kiaksiatna leh sihna in naakpitak in i lak ua vaihawm tou zel lai hi. Theihsiam huai tak in mi tampite mangbatna, patauhna, thawmhauna leh lauhna toh i om khiu-kheu uhi.
Mihingte’n Lauhna/Vaulauhna i maituahdan:
Mihingte lungsim paidan toh kisai a lungsimlam paidan suutsiamte’n a suutdan uh leh mimal a khawngeingai deuhte chetsa khat ahihleh, mabaan diing gentheihlouh, huaile thil hon vaulau a om ziak ahih zawkmah chiangin, lauhna in nasatak in hon tuam hi.
Lauhna i chih chiang in, i dinmun hoihlou leh thil sia i tuahte dungzui in hong piangkhe sek chih i thei chiat hi. Mihingte lungput (emotion) khat ahihziakin, lauthei a i omleh, mihing ngeina bang a pai i hi chih chetna khat leng ahi pah hi. Himahleh, niteng hinkhua ngeina bang a i zat diing hon daal zen a dek theihlouh leh heikhiak theihlouh lauhna i neih chiang in, mimal buaina hon tun thei hi. Huaiziakin, mualsuah diingdan ngaihtuah pah poimoh hi.
Psychologist-te’n (lungsimlam suutte) a gendan un, lauhna/vaulauhna i tuah chiang un, i maituahdan tangpi chithum om chi uhi:
1) Dou/Sual (Fight): Lauhna/vaulauhna toh i kimaituah chiang un, mi khenkhatte ana pang thei ua, ana dou/sual zel uhi.
2) Taimang (Flight): Mi khenkhat in lauhna/vaulauhna a tuah chiang un a tai in taimang san uhi.
3) Kongkaw (Freeze): Mi khenkhatte ahihleh, a lauh/vau a a-om chiang un kongkaw ua, taang theilou uhi.
Lauhna i maituah chiang un, hiai atung a tengthum bang in, i omdan (response) suakkhe chet gige diing chihna omtuan kei mahleh, lauhna in zaw, i gamtat buaisak teitei hi chih i thei uhi.
Lauhna in gitlouh leh huatna pawkhia:
Lauhna in mihingte hoihlouhna phorhkhe naak sek hi. Khovel pumpi a gam tuamtuam a sorkar te’n amau gammite bitna diing in Lockdown ana puangkhia uhi. Huai toh kiton in, khovel pumpi ah domestic violence (innsung a thagum suahna) hong uang mahmah hi. UN leh WHO-te’n numei tung a thagum suahna chizau huai zen in pung hulhul chih chiamteh ua, sorkarte kiang ah le’ng hiai doudaalna leh a thuakkhate huh leh humna di’a panlaak diing apoimohdan theisak uhi.
News khawng ah leng i na zaak zel mahbang in, hiai hiipi leeng ziakin huatna bang hong kilaamkhe tam mahmah hi. Racism (chi leh nam ziak a khentuamna leh muhdahna) bang hong uang mahmah hi. China gam, Wuhan a natna hiileng hong kipan ahihziakin, China mite mel put toh kibangte gimneihna, huatna leh bawlsiatna khovel mun tuamtuam a kipat thute bang i na za uhi. India gamsung ngei ah leng, suahlam mite mel pu i hihziak un, ei singtangmite’n leng, hiai toh kisai in bawlsiatna bangzahhiam te’n i na tuakkha uhi. Doctorte leh nursete natawm gimneih in bawlsiatna chituamtuam leh thagum suahkhumna tampi ana tuak uhi. Tutan (April 30, 2021) khawng in zaw, hiipi leng Second Wave in hon nawk lel ahihna toh, damtheihnalam a gaalmatawng tampite le’ng gim in tawl mahmahta uhi. Damdoi innte kidaih nawnlou a, damloute zat diing oxygen bang kitasam gawpta in oxygen crisis kituak lel hi. Misi halna mun leh misi vuina mun tamtak luun mahmah hi’n social media leh media tuamtuam in hon taaklang zel uhi.
Kum 2020 lai inleng, India gam mun tuamtuam ah leng Lockdown hoihtak a akizattheihna di’a panla, Policete bang leng aliam leh thuakkha tampi ana om ua, mipi sousang in constable khat bang ana vawlum kha hial uhi. Tulel inleng, second wave ziak in India ah mun tamzaw Lockdown in ki-om nawn hi.
Lauhna in lungsim dengdelsak:
Lauhna leh lungbuaina i neih chiang un, mihingte zoh kibaihsam mahmah ahihziak in, I melmapa Setan ngei inleng hichibang hun remchang la in, Khristian tampite lungsim natawm peibuai a, khem di’n hong kisaan sek hi.
Tu malam deuh in thukithang khat hong om hi: Bible kikal a samzang om di inchin, huaite kai khawm a tuikhup a, atui pen thuumkawm a dawn diing chih ahi. Huchileh Coronavirus kiveilou di chih ahihziakin, lauhna ziak a lungsim dengdel tampite’n gingta in thumangtak in ana zui pah uhi. Poi sakhuai khop mai. Bible sung a Pathian thu hing kigelhte sang a bible kikal a samzang om thil hihthei di’a gingtazaw diing tamtak i m uh poi lua hi.
Khristian kichi a, i ginna toh kikalh thute khawng hichi aangvan zel mawk diing ahi diam? Lauhna, lauhthawnna leh vaulauhnate tungtawn a Setan inle nasatak a nna ana semsem ahihziakin, Bible kal a samzang tuikhup dawn chih Coronavirus in hon pawkhe mahleh, lauhna dang i neih chiang un Maibi/Maiba, Suangkaw paak, Sasan kii, khausan/khauvom gak chihte khawng aangvan mahmah hunkhop i om mawk lai hi. Puaknat huai kasa mahmah hi. Bangziak a hichitel a Lungsim leh Kha a dengdel tel i hi dua ichih leh, Pathian thu pen Khasiangthou toh thei lou a khovel pilna a, a pawlawng kia i theih ziak uh hidi’n ka ngaihtuah hi.
Pathian hing bia kichi ngal hang a, lah hun haksa a hong tun chiang a, Pathian leh A Thu mitsuan masa lou a, khovel thugousiah leh khovel pilna’ thuzuihte a i kikhamuan pahpah zel ua leh, khalam a i kibulphuhna uh kivelchet kuul petmah chihna ahi. Hun nuamlou i tuah chiangin pilvan diak poimoh hi (1 Korinte 3:19; 1 Timothi 4:7).
Setan inleng Pathianthu mah zang in I Hondampa ngei leng ana khem a, ei leng huaidan mah in thutak kimkhat zang in hon khem zel hi. Pathian thu hi-awmtak, lah himahmah lou, Pathian thupina diing leng hilou, Khalam khanna diing a nungzuihna a di’a tha hon guan hi hetlou thuthang leh thugelh Whatsapp khawng a kihai thehdarhte lak ah leng pilvan poimoh mahmah hi.
Lauhna i maituahdan apat in, Pathianthu ah i kinga hiam chih hon kitheitel sak:
Mihing’ taksa pu a, mihing’ lungsim pu a, himah le’ng, hiai khang gilou leh khialte lak a vaak khe diing a sapte ihi uhi (Philippite 2:15). Huaiziakin, khovel mite’n lauhna a maituah dan uh leh ei Pathian hing bete’n lauhna i maituahdan uh akibatlouh ngai hi. I Hondampa’n gim-gentheihna chiteng thuak a, huaisetak a sihna gu natawm chiamkha zen a hon tatkhiakte ihihziak un, thil tampi (lauhna leng gentel in) mualsuah thei diing a, Amah tungtawnna a hihtheihna piak a omte ihi uhi (Ephesate 1:3). I muhtheih leh phawk theih lauhnate kizousak lou a, i muhtheih louh ginna kalsuanpih a, Pathian in hon ompih diing a hon thuchiamte gingta a hing diingte i hizaw uhi (2 Korinthte 5:7; Isai 41:10; Matthai 20:28).
Sam 37:5 in, ‘Na omdan ding Toupa tung ah nga inla; amah muang in, ama’n ahih vek diing’ chih pen atheih a theihloh lou in, i hinkhua a zatkhiak diing ahizaw hi. Huaiziakin, Laisiangthou pansan/ kibuphuh a lauhna maituah ihihkei leh zaw, Setan in hon pei hai diing ahi.
Thil Lauhhuai lak ah Pathian iitna mite tungtawn in nasatak in kilangkhe zel : 
Iitna Pathian (1 John 4:8) ahihziakin, A iitna mite tungtawn in hiai hun haksa ah thupitak in hon kilang khe zel hi. Damtheihna lam kepna toh kisai (Healthcare) a sepna neite tungtawn mahmah in leng Pathian iitna thupitak in muhtheih in om hi. Amau leng ei dan in mihing hithou mahle uh, hiileng veite kepna leh hiileng doudalna ah, a damna uh leh hinna uh natawm midangte adi’n niteng in lankhia uhi. Innkuanpihte toh leng omkhawm theilou hial in a mihinpihte uh adi’n kipekhia uhi. A huchih nalam un, tampite’n damlouhpih ua, tampi te’n leng sihpih uhi. I innvengte ei i ki-iittuk a iitding chih thupiak (Mark 12:31) Pathian in amaute tungtawn in kilawmtak in semkhia hi. Pathian bangkim tung a Vaihawmpa’ khut nung hichi khawng a leng mu i hih ziak un vualzawl a om ihi chih i phawk thakthak hi. Kipumpiak iitna, i Hondampa’n eite tung a Asuah, Asuulnung zui diing apoimoh dan in tasam sak lou hi chih hiai hun haksa ah muhtheih in amaute tungtawn in hong kilangkhia hi. Hichibang a Pathian iitna kilatkhiakna gingtute hivek kei mah le uh, Pathian thupiak mihingte’n i theihlouhkal un le’ng Pathian in hon na zuisak tham ahi chih chiantak a muhtheih diing in leng hong om hi. Thupi in lamdang hinatel e, Toupa Pathian lemgeeldan!
Policete, doctor leh nursete, bankerte, nek le tak zuakte, damdawi zuakte, niin hon buaksakte leh adangdangte’n agau athuak diing uh lau in, asep diing uh sem lou himai zen le uh khovel buaise gawp diing hi. A kipiakzohnate uh thupi i sa a, amaute tungtawn in Pathian’ awlmohna leh hehpihna mu i hihziak in Pathian i phat ahi.
Lauhna hon tuntu haksatna ziakin kipahthu gen ni:
Hon vaulauthei thil himhim in hon bawm chiangin, mihingte i hoihlouhna uh naaktak in hong kilangkhe sek mahleh, i hoihtheihna uh leng naaktak in ki phorhkhe zel hi. A sete kia en lou in, ase lak a ahoih omte et kisin leng, hampha kihi diing hi.
Bangkim a kipahthu gen dia phuut a omte ihih ziak un lauhna i tuah chiang un leng kipahthu i gen diing uh ahi (1 Thessalonikate 5:18). “Toupa lauhna nasatak in ka tuak a ka kipaak” chih haksa i sak leh, “Toupa hiai lauhna tungtawn in sinlai thak tampi non pia a ka kipaak” i chi thei hi. Thil hoihlou toh kimaituah himah le’ng, huai tungtawn a thil hoih leh mite hoihna tampi muhtheih a hong kilangkhete ziak in Pathian kiang ah kipahthu i gen diing ahi.
Lauhna ichih asia hiveklou hi:
Lauhna tengteng asia hivek lou hi. Thil hoih hih diing a hon tawsawn lauhna pen lauhna hoih ahi.
Lauhna i tuah chiangin, ‘lau kahi’ chih ngam poimoh hi. A huchih leh, lauhna bangziak a hong kipan a, a beina di’a bangchi panlak diing chih gel theih pan hi. Lauhna nei ihihlam i pom theih chiang in Pathian a kingakdan leng kisin thei pan hi.
I Laisiangthou in khovel a suak thilte lauh diing chih gen lou a, Pathian lauhdan sin ding in hon chiil zaw hi. Amah i lauh ziak a Athu i man leh lauhna diktat i chi thei diing hi. Pathian ahihziak a i lauh diing himah le, ei mihingte’n Amah a pat lamet i neih ziak un kilau zaw sek hi. Pathian ahihziak kia in lau hile’ng le, ei hoihna leh punna di ngen hizawmah hi.
Pathian i lauh ziak a i hamphatna diing tampi omte lak ah 10 k’on taklang ut hi:
1) Pilna (Paunaakte 1:7)
2) Hinna (Paunaakte 14:27)
3) Pathian zahngaihna (Luke 1:50)
4) Pathian toh kilawmtatna (Sam 25:14)
5) Pathian’ hoihna (Sam 31:19)
6) Pathian’ vualzawlna (Sam 112:1)
7) Pai diingdan theihna (Sam 25:12)
8) Pathian’ Deihsakna (Sam 147:11)
9)Taksap neilouhna (Sam 34:9)
10) Angelte venna (Sam 34:7)
Thukhitna:
Sam gelhtu in 56:3na ah, ‘Ka lau chiang in, nangmah k’on muang hi’ chi’n ana gelh hi. Laisiangthou pen Pathianthu hing ahihziakin, eite a diing in leng hiai i kalsuanpih poimoh a, I lauh chiang in khovel thil leh mite ah bitna leh suahtatna zongzaw lou in, i tai na diing mah Toupa kiang zuan in Amah muang le’ng, Ama’n ei hi’n, i kiim-kiang hi’n, khovel a hiileng hitaleh, A hih diingdan thei lua hi. Mangbang tongkhong a Amah muang kisin sang in, hun nuam a, ei sia leh pha theihna leh deihteelna zang in, Toupa muan kisin le’ng, ki zaangkhai diing a, vualzawlna tampi ki dawng diing hi. I huchihtheihna leng ei panlakna hihetlou a, A Kha hon piina mah ana hizomah lai hi. Eilam a suan diing neilou hial ihi ve!
Meidiil i lauhna ziak hiam, natna hiileng leh natna chituamtuam i lauhna ziak hiam, vualzawlna i don louh diing i lauh ziak hiam hizawlou in, Amah Pathian ahihziak a i lauh diing uh ahi. A huchih chiang in khovel in lauhna a hon piakte sangin Amah i lauhna lianzaw di’a, Amah toh mimal in kizopna hoihtak i neita di’a, lauhhuai chiteng hong tung mahleh, Amah ah kingak i siamta diing hi. Huchibang a mimal a Pathian toh kizopna hoihtak i neih chiang in, Pathian iitna i phawk semsem di ua, huai iitna in khovel akipat suakkhia lauhna te a delhkhe zel diing hi (1 Johan 4:18).
Toupa Pathian in, i lauh chiang un Amah ah muanna ngathei chiat diing in, I Hondampa Jesu Khrist min in, ki niamkhiak theihna hon pe chiat hen aw, Amen.
Chingngaihlian Tunglut
May 4, 2020/Article No.16 (Edited & Updated)
(Laigelh toh kisai kupbeh nuam a omleh, laigelhtu +919892316430 ah thuzaak theih diing hi.)
Chingngaihlian Tunglut
WRITTEN BY

Chingngaihlian Tunglut

She is one of the two co-founders and the in-house counsellor. Her freelancing works include lots of voluntary and 'Pro Bono' counselling in church and community. She is also extensively involved as a counsellor at Bombay YMCA Counselling Centre, CBD Belapur, Navi Mumbai. She has been trained and certified in several Mental Health and associated courses. She is also a certified trainer. She is passionate about young people and the issues they face. She has facilitated workshops on Mental Health and other relevant issues and is involved as facilitator in counselling courses and Sunday School teachers training from time to time.

(Please contact her for seminars and workshops about adolescent and youth issues and mental health etc. As a trainer, she is also passionate about training and equipping people to better serve the body of the Lord Jesus Christ in children, youth and women ministry)

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Book Appointment